Je gaat het pas zien als je het doorhebt (april 2023)

Dat koos oud-VROM-minister Pieter Winsemius als titel van zijn boek over een van de grootste Nederlandse filosofen van de 20e eeuw: Johan Cruijff. Wat Cruijff volgens mij met deze uitspraak bedoelde is dat bepaalde zaken je ineens duidelijk worden, en na dat moment van inspiratie kan je je niet meer voorstellen dat het je ooit NIET duidelijk was.

Zo was er een tijd dat je veel in de krant las dat iedereen zo snel mogelijk “van gas los” moest, en de kolencentrales moesten zo snel mogelijk dicht. En er moest niet meer geïnvesteerd worden in nieuwe boringen naar aardgas, want dat zou de energietransitie vertragen. En toen kwam de oorlog in Oekraïne, en stopte de gasstroom vanuit Rusland naar het Westen. En toen bleek dat we WEL in de transitie naar klimaatvriendelijke energie hadden geïnvesteerd, maar NIET in leveringszekerheid. En dat terwijl wij nog enorm afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen. ABP was uit de aandelen “fossiel” gestapt, en Shell was naar het Verenigd Koninkrijk verhuisd. En de prijzen van elektriciteit en aardgas gingen door het dak. En omdat we niet geïnvesteerd hadden in onze relatief schone gasvelden op de Noordzee moesten we halsoverkop vloeibaar gas uit de Verenigde Staten importeren, dat milieuvervuilender (fracking) en klimaatonvriendelijker (methaanlek) is. Je gaat het pas zien als je het doorhebt.

En toen spraken we van energiecrisis, en van energiearmoede. En hebben we heel veel belastinggeld gestopt in het vullen van onze aardgasreserves. En zo las je begin dit jaar juichverhalen in bepaalde media: we hebben enorm veel CO2 uitstoot bespaard! Dat klopt. De aluminiumfabriek Aldel gebruikte heel veel, die is failliet gegaan. Tuinders hebben hun kassen leeg laten staan en mensen met weinig geld zetten de verwarming laag. Marcel Levi sprak in zijn column van 31-12-2022 (het Parool) van het syndroom van Vattenfall: onderkoelde bejaarden. Ja, we hebben bespaard, en dat is fijn. Maar je gaat de keerzijde pas zien als je het doorhebt.

Maar óók gingen mensen alternatieven zoeken, als ze dat konden betalen tenminste: elektrisch verwarmen (met een warmtepomp), zonnepanelen, etc. En Ipsos zag een interessante stijging in de acceptatie van Kernenergie voor en na de inval in Oekraïne. In december 2021 was 27% tegen het stimuleren van nieuwe kerncentrales door de Nederlandse overheid, en in mei 2022 was nog maar 18% tegen. En het aantal onvoorwaardelijke tegenstanders van kernenergie daalde van 22 naar 19%. Kennelijk werden mensen zich bewust van het feit dat als je je onafhankelijker wilt maken van bepaalde landen (en dit soort sterke prijsstijgingen in de toekomst wilt vermijden), je ook oplossingen moet accepteren waarvan je eerst niet zo’n fan was. En dus ook kernenergie in onze energiemix moet toelaten. Maar ook dat ga je pas zien als je het doorhebt.

Lars Roobol