Now is the time to understand more, so that we may fear less (juni 2022)

De mens lijdt het meest van het lijden dat hij vreest, zo zegt het spreekwoord. En ja, we zijn een tobberige diersoort, bang voor van alles en nog wat. En bovendien erg slecht in het schatten van risico.
De Duitse kunstenares Susanne Hertrich heeft dat mooi laten zien in haar grafisch werk (zie http://www.susannahertrich.com/work/risk-i-iii/ ). We zien een hele grote cirkel boven een lijn, die de kans voorstelt dat je doodgaat door terrorisme. Althans, de kans die het publiek schat. Onder de lijn zien we een heel klein cirkeltje, dat de werkelijke (door experts gegeven kans) voorstelt. Omgekeerd kan ook: mensen schatten dat de kans om aan kanker te overlijden niet al te groot is, terwijl die kans 30% is.
Op dezelfde manier kennen mensen een veel groter gevaar toe aan radioactiviteit, straling en kernenergie dan waar experts op uitkomen. Ons brein legt het onderwerp “straling” als het ware onder een mentaal vergrootglas, waardoor het gevaar zeer veel groter lijkt dan het gevaar van bijvoorbeeld chemische stoffen.
Kent u de ramp van Bhopal (1984) nog? Of de London Smog (1952-53)? Het zijn maar twee voorbeelden van een milieuramp waarbij meer dan 10.000 doden vielen, en die zeker onder de jongeren onder ons vergeten zijn. Maar alle jongeren weten wél te vertellen over Tsjernobyl (1984). Radioactiviteit blijft dus ook langer in ons collectieve geheugen hangen dan chemicaliën.
Weet u dat Duitsland al 50 jaar een werkende geologische eindberging heeft? Er ligt daar bijna drie miljoen ton dioxinen, furanen, kwik-, cyaan- en arseenverbindingen. Afval uit heel Europa en de Verenigde Staten is er welkom. Men legt het in de Herfa-Neurode kalimijn in uitgegraven gangen in het zout, in tonnetjes of in bigbags. Na sluiting wordt het afval niet meer gemonitord: het is eeuwig veilig, volgens hun Staatstoezicht op de mijnen. Gaat er een belletje rinkelen? Wat met het radioactief afval in Duitsland? Wat denkt u? Zal het daarmee net zo gaan als met het chemisch afval? Noem het woord “radioactief”, en er gebeurt iets vreemds in de hoofden van mensen.
Het is goed om te bedenken dat wij dat met zijn allen kunnen veranderen. Door feitelijke informatie te verspreiden, en dingen in verhouding te zetten, zoals ik hierboven de gevaren van chemicaliën vergeleken heb met die van radioactiviteit. Op verjaardagen, op school, waar u maar kan bijdragen; wordt ambassadeur van ons vak!
Lars Roobol